Đền Kỳ Sầm thờ Khâu Sầm Đại Vương Nùng Trí Cao (1025 - 1055), dân tộc Tày, nhân vật lịch sử có công trong sự nghiệp bảo vệ đất nước ở thời Lý (vua Lý Thái Tông thế kỷ XI). Ông là con của thủ lĩnh Nùng Tồn Phúc và bà A Nùng. Vốn thông minh, được về kinh đô Thăng Long theo học, Nùng Trí Cao trở thành người có tài thao lược, đánh tan giặc Tống xâm lược nước ta, được vua phong chức Thái Bảo và cho trấn giữ châu Quảng Nguyên. Sau khi ông mất, Vua Lý phong là Khâu Sầm Đại Vương. Đền Kỳ Sầm được xây dựng từ thời nhà Lý.

Thực hiện các nghi lễ truyền thống

Lễ hội đền Kỳ Sầm được khai hội từ tối mùng 9 và ngày mồng 10 tháng giêng hằng năm.  Đây là dịp để mọi người đi vãn cảnh và hái lộc đầu năm. Tại đêm khai hội, đúng 23h30 phút, các nghi lễ theo hình thức truyền thống được tiến hành.  Sau hồi trống, kèn, các nam thanh, nữ tú dâng lễ vào chùa. Các cụ cao niên tiến hành nghi lễ dâng rượu, đọc sớ lễ cầu cho quốc thái, dân an, mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, quê hương giàu mạnh, mong một năm mới toàn thể nhân dân có nhiều sức khỏe, gặp nhiều may mắn. Theo ghi nhận, đã có hàng nghìn người dân và du khách thập phương đến Đền thắp hương, xin lộc cầu cho một năm mới mạnh khỏe, bình an, phát tài, phát lộc, an khang thịnh vượng.

Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thế Hoàn đánh trống khai hội

Năm nào cũng vậy, dù bận công việc đến đâu nhưng bà Lương Thị Nhất, xã Vĩnh Quang, thành phố Cao Bằng cũng giành thời gian để đến dâng hương tại đền Kỳ Sầm trong đêm mùng 9 tháng Giêng. Hoà mình vào dòng người tấp nập,  bà Nhất cẩm thấy rất phấn khởi, vì theo bà đi lễ Đền đầu năm không chỉ là phong tục mang nhiều ý nghĩa về tâm linh, tín ngưỡng mà đó còn là một khoảng thời gian để lấy lại tinh thần sau những ngày lao động căng thẳng của năm cũ và hướng tới một năm mới tốt lành hơn. 

Đông đảo người dân và du khách thập phương dâng hương cầu cho năm mới bình an

Lễ hội Đền Kỳ Sầm là một trong các lễ hội lớn của tỉnh, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh đến trẩy hội, vui xuân. Lễ hội được tổ chức với phần lễ và phần hội. Người dân đến chùa, đền không chỉ để cầu mong sức khỏe, hạnh phúc, làm ăn phát tài, phát lộc... mà còn là dịp để thưởng lãm cảnh đẹp nét thanh tịnh tại chốn linh thiêng trong tiết Xuân. Bên cạnh các trò chơi dân gian như: cờ tướng, tung còn, đu tre, đi cà kheo, bịt mắt đập bóng...đến với lễ hội người dân và du khách còn được thưởng thức các không gian văn hóa, văn nghệ truyền thống như hát then, chế tác đàn tính, thư pháp và được giới thiệu các sản vật đặc hữu của địa phương…

Theo đánh giá của Ban tổ chức năm nay do dịch bệnh Covid-19 cơ bản đã được kiểm soát nên số lượng người dân và du khách đến với lễ hội đền Kỳ Sầm đông hơn mọi năm. Song do làm tốt công tác chuẩn bị từ việc đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông  đến việc cải tạo mở rộng lối đi lại, thành lập các tổ giúp việc để hướng dẫn, phân luồng nên không có tình trạng chen lẫn, gây mất trật tự tại khu vực tổ chức lễ hội. Ngoài ra, để lễ hội diễn ra vui tươi, an toàn, Ban Tổ chức Lễ hội đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền để du khách hiểu về thực hiện nếp sống văn minh trong lễ hội, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, không đốt vàng mã, hạn chế thắp hương, giữ gìn cảnh quan môi trường... 

Nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao được tổ chức tạo nên không khí vui tươi, phấn khởi cho lễ hội (Ảnh Nguyễn Hà)

Đi lễ hội đầu năm là nét văn hóa truyền thống được hình thành từ lâu, tạo nên bức tranh đa sắc màu trong nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. Mỗi người dân khi đến Đền Kỳ Sầm đều mang trong mình những ước nguyện riêng, thế chăc chắn họ đều cầu mong những gì tốt đẹp nhất về khoẻ, may nắm, hạnh phúc và bình an trong năm mới.

Lã Tùng - Đình Trung